Trudny wiek

Rówieśnicy: Alina Szapocznikow urodzona w 1926 roku, Andrzej Wróblewski i Andrzej Wajda w 1927. Rzeźbiarka, malarz i filmowiec. Obdarzeni wielkimi talentami, a zarazem w młodości obciążeni bagażem wojennych przeżyć i strat. Szapocznikow, pochodząca rodziny żydowskiej, przeszła przez obozy koncentracyjne. Wróblewski widział śmierć ojca, przy próbie jego zatrzymania przez gestapo. Ojciec Wajdy, polski oficer, zginął w Katyniu. Wszyscy troje wcześnie weszli w życie twórcze. Wszyscy w swej sztuce obcowali ze śmiercią, której byli świadkami i która naznaczyła ich twórczą wyobraźnię. Młodo zmarły Wróblewski pozostawił serię obrazów rozstrzelań, które miały być „tak przykre, jak zapach trupa”. Pod ich wrażeniem Wajda, jego kolega z krakowskiej ASP, zrezygnował z malarstwa na rzecz filmu. W 1957 roku zrobił Kanał – najbardziej tragiczny obraz Powstania Warszawskiego. Szapocznikow z wielką determinacją mierzyła się w sztuce ze swoją śmiertelną chorobą. Anda Rottenberg wychwyciła wspólnotę losów tego tragicznego, wielkiego pokolenia. Ta książka jest tej wspólnoty zapisem.
Maria Poprzęcka

Utwory artystyczne są fikcją, nie mogą zatem stanowić rzeczywistego świadectwa. Nie są więc nim również pozostawione nam dzieła trojga artystów. Rozpatrywane na płaszczyźnie sztuki są jednak czymś znacznie silniejszym i ważniejszym, zawarte w nich wizje lokują się bowiem w zbiorowej wyobraźni i zasilają ikonosferę pamięci. Społeczeństwa, które są tej pamięci pozbawione, nie mają też świadomości, że mogą się łatwo skazać na powtórzenie wszystkich, już raz doświadczonych tragedii.
fragment książki