Po lewej stronie sali

Książka Natalii Judzińskiej zaprasza nas do refleksji. Autorka analizuje proces powstawania i normalizowania akademickiej kultury antysemickiej w II Rzeczypospolitej. Jej książka dowodzi, że to antysemityzm stanowił «wyrazisty wzór polskiej kultury akademickiej». Sugeruje zarazem jego długie trwanie i wskazuje na «współczesne czkawki» w sferze historiografii i w dyskursie publicznym. Judzińska maluje obraz, od którego być może chcielibyśmy odwrócić oczy, ale po lekturze "Po lewej stronie sali" nie będzie to już możliwe.

Ci z lewej byli sublokatorami – na uczelni, w Polsce, może w świecie całym. Tak mówi o nich autorka książki. Sublokatorzy sprawiają kłopot, a wyjątkowo kłopotliwe były dwie, Rywka i Estera, ulubione bohaterki autorki. W głowie im się przewróciło i nie chciały siedzieć po lewej stronie. Autorka, gdyby żyła w tamtych czasach, siedziałaby po prawej. Miałaby prawo, byłaby główną lokatorką. Ale może wcale by tam nie siedziała. Stałaby na znak protestu. Albo przeniosłaby się na sublokatorską lewą stronę. Byłaby bowiem lokatorką gniewną. Były i takie. Wtedy i później. I chyba są nadal.