Niecodzienne spojrzenie
"Obrońcy pańszczyzny" to wyjątkowo atrakcyjna pod względem narracyjnym, poparta rozległym materiałem źródłowym, udana próba przedstawienia stanowiska szlachty wobec pomysłu zniesienia pańszczyzny - pisze portal "Sztukater" w recenzji książki Adama Leszczyńskiego.
Ogromnym zaskoczeniem dla czytelnika jest niewątpliwie niecodzienne dla publikacji historycznych na temat pańszczyzny spojrzenie na analizowany problem. „Obrońcy pańszczyzny” nie są bowiem, jak to bywa zazwyczaj, pełnym krytycyzmu portretem chłopskiej niewoli widzianej oczami XIX-wiecznych demokratów czy samych chłopów. Tutaj punkt ciężkości spoczywa na szlachcie, która za wszelką cenę chciała utrzymania pańszczyzny i miała ku temu rozmaite powody. By dokonać rekonstrukcji stanowiska polskiej szlachty wobec istoty pańszczyzny i zasadności jej zniesienia, Leszczyński przywołał na kartach książki szereg przykładów z ówczesnej publicystyki, korespondencji szlacheckiej czy druków zwartych wydanych przez przedstawicieli stanu uprzywilejowanego. Wszystkie one traktują o pańszczyźnie, na różne sposoby uzasadniając konieczność jej zachowania w systemie feudalnym państwa polskiego. (…)
"Obrońcy pańszczyzny" to wyjątkowo atrakcyjna pod względem narracyjnym, poparta rozległym materiałem źródłowym, udana próba przedstawienia stanowiska szlachty wobec pomysłu zniesienia pańszczyzny w zaborze pruskim, austriackim i rosyjskim, które to niezależnie od czasu i miejsca pozostawało niezmiennie sceptyczne wobec wszelkich ingerencji władz w kwestie feudalne. Ilość argumentów stosowanych przez przeciwników zniesienia pańszczyzny, począwszy od niedojrzałości moralnej i intelektualnej chłopów a skończywszy na nieodwracalnej utracie, opartej na rzekomym miłosierdziu, relacji ojcowsko-synowskiej polskiego szlachcica i chłopa robi imponujące wrażenie na czytelnikach i po raz kolejny udowadnia, że człowiek jest gotów wytoczyć wszelkie działa, kiedy zagrożony jest jego majątek i potrzeba posiadania.
Cała recenzja dostępna jest na portalu "Sztukater".