Aborcja i demokracja

Marcin Kościelniak napisał książkę arcyważną. Jest to opowieść obrazoburcza, dlatego zresztą jest tak wciągająca. Autor konsekwentnie przesuwa akcenty i wagę spraw, rozbraja historię kanoniczną, którą znamy na pamięć. On tej kanonicznej historii nie uzupełnia, ale wywraca, przenicowuje, pokazuje, że jest ona oparta na wielkim kłamstwie i przeoczeniu: na wymazaniu kobiet i ustanowieniu uniwersum symbolicznego, który nazywa paradygmatem katolickim. Po drodze obala szereg mitów: mit Kościoła otwartego, mit opozycyjnej lewicy laickiej, mit Solidarności jako ruchu opartego na pluralizmie i umiłowaniu demokracji.

Książka pokazuje, jak w ciągu kilkudziesięciu lat wykonano w Polsce gigantyczną pracę, żeby oddać władzę – polityczną, ale też kulturową – Kościołowi. Terenem tych zmagań – a raczej braku zmagań – były prawa kobiet. Tak wykluł się konsensus kulturowy, w którym nadal mimo wszystko tkwimy.

Książka pokazuje, w jak wielkim stopniu atak na prawa reprodukcyjne był obecny w publicznych dyskursach Kościoła i opozycji na długo przed rokiem 1989 i jak dogłębnie został wycięty z narracji o „demokratycznej opozycji”, zarówno tych pisanych na bieżąco, jak i tych opracowanych po latach. Już tylko w tym zakresie – budowania nowej wiedzy historycznej – wkład autora jest nieoceniony. Marcin Kościelniak nie poprzestaje jednak na tym, ale idzie dalej, proponując nową interpretację przemian systemowych w Polsce. 

Książka jest pozycją wybitną. Autor dokonuje doskonałej analizy procesów historycznych, a przy tym pobudza do myślenia o kluczowych kwestiach polityczno-społecznych współczesności, o istocie demokracji, pamięci i mitach założycielskich polskiej i nie tylko polskiej demokracji. Już dawno nie czytałam tak intelektualnie stymulującej pracy.