Neoliberalizm jest już martwy, pytanie brzmi, co go zastąpi. Czy będzie to jakiś nowy nacjonalizm, czy też jakiś rodzaj bardziej egalitarnego systemu, dającego obywatelom możliwość szerokiej partycypacji w gospodarce i życiu społecznym - mówi Thomas Piketty, autor książki "Kapitał i ideologia", w rozmowie z Pawłem Marczewskim w "Tygodniku Powszechnym".

Nowatorstwo naszych badań polega na tym, że udało się zgromadzić dane z całego świata sięgające nawet do XVIII wieku. I główna lekcja, jaka z nich płynie, jest taka: mamy do czynienia z poszerzaniem się równości, ale proces ten nie ma w sobie niczego naturalnego czy nieuchronnego, lecz jest rezultatem mobilizacji i walk społecznych. (...)

Trzeba powrócić do udanych doświadczeń z przeszłości. Progresywny system podatkowy w USA, obowiązujący od lat 30. do 80., to było przecież historyczne osiągnięcie. Tymczasem uwierzyliśmy, że jedyną pożyteczną lekcją XX wieku był upadek Związku Radzieckiego i fiasko centralnie sterowanej gospodarki. Ubiegłe stulecie przyniosło jednak również inne, pozytywne lekcje progresywnego opodatkowania czy zwiększania praw robotników. (...)

Przypadek Polski jest bardzo ciekawy, ponieważ Prawo i Sprawiedliwość łączy neonacjonalizm z polityką redystrybucji na rzecz gorzej zarabiającej części społeczeństwa albo zasiłkami pieniężnymi dla rodzin z dziećmi. PiS wpisuje się w szerszy, paradoksalny trend, w którym to prawicowe, konserwatywne partie prowadzą bardziej progresywną politykę ekonomiczną niż lewica. (...)

Sądzę, że kiedy skutki globalnego ocieplenia staną się jeszcze bardziej widoczne, nastroje szybko się zmienią i będzie o wiele mniej przyzwolenie na elitarystyczne myślenie. Nie umieściliśmy jeszcze równości w centrum naszego myślenia o zmianach klimatycznych, bo nadal rządzą nami lęki wywołane przez konfrontację Zachodu ze Związkiem Radzieckim. Boimyh się, że redystrybucja nie będzie miała granic i doprowadzi nas ostatecznie do Gułagu. Rozumiem te obawy, ale sądzę, że powinniśmy pokładać więcej wiary w demokrację. (...)

Cała rozmowa do przeczytania w "Tygodniku Powszechnym" (32/2022).

Książka dostępna w sklepie Wydawnictwa KP.